Υπό το Μηδέν

Τάκης Θεοδωρόπουλος, Πάσχος Μανδραβέλης, Πέτρος Μάρκαρης & Βασίλης Παπαβασιλείου Υπό το Μηδέν. Τέσσερα Σχόλια για την Κρίση, εκδόσεις Ωκεανίδα, σελ. 276

pepON Από τα ωραιότερα βιβλία που διάβασα τον τελευταίο καιρό σχετικά με τη σοβούσα οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Γραμμένο σε πολύ κατανοητή γλώσσα εξηγεί στον αναγνώστη πως φτάσαμε εδώ που φτάσαμε, ποιοι μας έφεραν εδώ που μας έφεραν αλλά και πόσο μερίδιο ευθύνης έχουμε. Γιατί έχουμε.

Κοινός τόπος και των τεσσάρων σχολίων είναι ότι η κρίση που βιώνουμε δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι κρίση πολιτική και κοινωνική, κρίση θεσμών και αξιών αλλά πάνω απ' όλα είναι κρίση κουλτούρας. Και σε αυτό συμφωνώ απόλυτα. Το ότι απεμπολήσαμε τόσο εύκολα τις αξίες και τον πολιτισμό μας προς χάριν του εύκολου πλουτισμού, του νεοπλουτισμού που βασίζεται στα δανεικά, στη διαώνιση της αναξιοκρατίας και στη λογική του νυχτερινού κέντρου, που περιγράφει εξαιρετικά ο Τάκης Θεοδωρόπουλος στο κείμενό του, είναι το στοιχείο-κλειδί για να κατανοήσουμε τη βιβλική καταστροφή μας και το Γολγοθά που έχουμε να περάσουμε.

Το κείμενο του Πάσχου Μανδραβέλη είναι το πιο τεχνικό από τα τέσσερα χωρίς όμως να κουράζει. Το κείμενο του Πέτρου Μάρκαρη διαβάζεται ευχάριστα αλλά περιγράφει καταστάσεις που ήδη τις γνωρίζω ενώ το κείμενο του Βασίλη Παπαβασιλείου (το πιο αδύναμο από τα τέσσερα) είναι γραμμένο σε σκωπτικό ύφος υπό μορφήν λεξικού. Αλλά το σχόλιο του Τάκη Θεοδωρόπουλου είναι ένα πραγματικό αριστούργημα υποδειγματικής επιχειρηματολογίας και καυστικού σχολιασμού της νεοελληνικής πραγματικότητας.

Το Υπό το Μηδέν είναι ένα βιβλίο που αξίζει να διαβάσετε. Κλείνω με ένα απόσπασμα από το κείμενο του Θεοδωρόπουλου:

Ο πόλεμος "όλων εναντίον όλων" έχει ξεσπάσει. Όλοι κατηγορούν όλους, όλοι είναι έτοιμοι να διασύρουν όλους, και όλοι είναι θυμωμένοι με όλους. Το μόνο παρήγορο είναι πως σε μια δήθεν κοινωνία ακόμη και ο θυμός είναι δήθεν. Το δύσκολο θα έρθει όταν αυτή η δήθεν κοινωνία θα έρθει αντιμέτωπη με την πραγματική απελπισία της. Γιατί όταν έχουν καταλυθεί οι ηθικές αναστολές, όταν η μόνη συναίνεση είναι η συναίνεση του κυνισμού και η βία σέρνεται ανάμεσά μας χωρίς κανείς να της δίνει σημασία, τότε η έκρηξη μοιάζει μάλλον αναπόφευκτη. Το ακόμη πιο δύσκολο οφείλεται στο γεγονός ότι αυτή η κοινωνία φαίνεται να πάσχει από συλλογική αμνησία, με αποτέλεσμα ο τερατώδης Εμφύλιος που την οδήγησε στα πρόθυρα της αυτοκτονίας πριν από εξήντα χρόνια να μην έχει αφήσει ίχνη στη μνήμη της, ίχνη που θα προστάτευαν τα αντανακλαστικά της. Τα παιδιά που κάθε τόσο συλλαμβάνει η Αστυνομία γιατί παίζουν με εκρηκτικά και ανθρώπινες ζωές είναι πλάσματα της εικονικής πραγματικότητας. Όπως ισχυρίζονται ότι το μέλλον τους ανήκει για να δικαιώσουν το παρόν τους, έτσι και αγνοούν το παρελθόν- το οποίο, εδώ που τα λέμε, κανείς δεν φρόντισε να τους το θυμίσει.

Όμως το ακόμα πιο δύσκόλο είναι να βρεθούν εκείνες οι δυνάμεις που θα μετατρέψουν την απελπισία σε έναυσμα δημιουργίας. Γιατί το στοίχημα δεν είναι μόνο να τα βγάλουμε πέρα με το μνημόνιο και τους αμνήμονες οι οποίοι παριστάνουν ότι δεν υπάρχει. Το στοίχημα είναι να βγάλουμε την ελληνική κοινωνία από την ανυπαρξία. Και αυτό το έργο είναι πολύ σόβαρο, και πολύ δύσκολο, για να μπορεί κανείς να το εμπιστευθεί στους πολιτικούς και στις πολιτικές τους

Τα συμπεράσματα δικά σας. pepOFF